คายัค (kayak) เป็นเรือที่ใช้พลังมนุษย์ประเภทหนึ่ง เรือคายัค มีลักษณะปิดทางด้านบนของเรือ และ มีผ้าป้องกันน้ำเข้าเรือ (spray skirt) ใช้พายแบบมีใบพายสองด้าน คายัคต้นแบบถูกพัฒนาจากชนพื้นเมือง Aleut และ Inuit ซึ่งเป็นนักล่าจากเขตใต้อาร์คติค (อเมริกาเหนือ และ กรีนแลนด์) เรือ คายัคยุคใหม่นั้นมีการออกแบบ และ วัสดุที่หลายหลายมาก คายัคนั้นสามารถบรรทุกผู้โดยสารได้ หนึ่ง สอง หรือ สามในบางโอกาส ผ้าป้องกันน้ำเข้าเรือทำจากผ้ากันน้ำ ยึดติดกับขอบด้านบนของที่นั่ง ป้องกันคลื่นและละอองน้ำ และเป็นสิ่งที่ทำให้ "พลิกเรือ" หรือที่เรียกว่า Eskimo Roll ทำได้ ในกรณีที่เรือคว่ำน้ำ หากไม่มีผ้า ป้องกันน้ำเข้า จะทำให้น้ำไหลเข้าเรือ แต่้ผู้พายสามารถออกจากเรือได้ คายัคนั้นมีความแตกต่างจากเรือแคนูอย่างสิ้นเชิง ทั้งการออกแบบ และประวัติความเป็นมาของเรือ เรือแคนู เป็นเรือที่แทบจะเป็นเรือแบบท้องแบน ใช้ใบพายเดี่ยว ถึงแม้ว่าเรือแคนูรุ่นใหม่ๆ จะมีความยากสำหรับผู้ที่ไม่รู้เรื่องในการแยกแยะประเภทของเรือ ออกจาก คายัค แต่สำหรับในอังกฤษและไอร์แลนด์ก็มีการเรียก คายัคว่าเป็นเรือแคนูแทน

การพายเรือคายัค

การพายเรือคายัค นั้นอาจพายในแหล่งน้ำนิ่ง อ่างเก็บน้ำ ทะเล บึง (sea kayaking) หรือพายในแหล่งน้ำมีกระแส (whitewater kayaking) เช่น แม่น้ำก็ได้ การพายเรือคายัคในแม่น้ำมีกระแส ควรกระทำกันเป็นทีม และทำกับผู้มีประสบการณ์

อุปกรณ์ในการไปพายเรือคายัคควรมีอย่างน้อย 5 อย่างคือ เรือคายัค, ไม้พาย (Paddle), กระโปรงกันน้ำ (Skirt), เสื้อชูชีพ และหมวกกันน็อค

เรือคายัคแตกต่างกับเรือแคนู ในลักษณะโครงสร้างของตัวเรือ

การพายเรือคายัคในเบื้องต้นนั้นจะประกอบด้วยท่าพาย 5 ท่า

1. การพายเรือไปข้างหน้า

เริ่มจากการจับพายให้ส่วนนูน (กริ๊ป) ของด้ามพายให้อยู่ด้านขวามือและหันออกนอก ตัวเรา เมื่อใบพายขวาจุ่มน้ำให้ใช้แขนซ้ายผลักออกไปตรงๆ ในระดับแก้มจนสุด ซึ่งในขณะ เดียวกันก็ทำการบิดเอวไปตามทิศทางของพาย แล้วยกแขนขวาขึ้นพร้อมกับบิดข้อมือขวาเข้า หาตัวเรา (คล้ายกับการบิดคันเร่งของรถมอเตอร์ไซค์) ให้ใบพายด้านซ้ายตั้งฉากรับน้ำแล้วจึง ผลักแขนขวาออกไปตรงๆระดับแก้มพร้อมๆกับการบิดเอวไปตามทิศทางของพาย แล้วสลับ จังหวะต่อไปเรื่อยๆเรือคายัคก็จะเคลื่อนที่ไปข้างหน้า

2. การพายถอยหลัง

ในการพายถอยหลังนั้นเราต้องคอยระวังหลัง โดยการชำเลืองผ่านหัวไหล่มองไปข้าง หลังว่ามีอะไรกีดขวางอยู่หรือเปล่า แล้วเริ่มจากการจุ่มพายด้านใดด้านหนึ่งไปข้างหลัง พร้อม กับผลักพายไปข้างหน้าแล้วทำสลับซ้าย-ขวาให้เป็นจังหวะต่อเนื่อง โดยใช้การเคลื่อนไหวของ ลำตัวและเอวเป็นหลัก

3. การพายเลี้ยวซ้าย

ในกรณีที่ท่านต้องการที่จะเลี้ยวซ้าย ให้มือซ้ายอยู่ระดับแก้ม พายขวาจุ่มน้ำแล้วผลัก แขนซ้ายไปข้างหน้า แขนขวากวาดพายมาด้านหลังจนสุดแล้วยกขึ้น โดยทำอย่างต่อเนื่อง เรือ คายัคของท่านก็จะเลี้ยวซ้ายตามต้องการ

4. การพายเลี้ยวขวา

ลักษณะการพายคล้ายกับการพายเลี้ยวซ้าย แต่เปลี่ยนเป็นมือขวาอยู่ในระดับแก้ม พายซ้ายจุ่มน้ำ แล้วผลักแขนขวาไปข้างหน้า กวาดพายซ้ายมาด้านหลังจนสุดแล้วยกขึ้น เมื่อ ทำอย่างต่อเนื่องเรือก็จะเลี้ยวขวาตามต้องการ

5. การเบรก

ในกรณีที่พายเรือคายัคอยู่ แล้วต้องการจะเบรกหรือชะลอความเร็ว ให้จุ่มพายด้านใด ด้านหนึ่งลงน้ำ พร้อมกับผลักพายไปข้างหน้าเล็กน้อย สลับซ้าย ขวา อย่างต่อเนื่อง เรือคายัค ก็จะชะลอความเร็วลง หรือหยุดทันที

ชนิดของเรือคายัค

ประเภทของเรือคายัคแบ่งได้เป็น 2 ชนิด

1. เรือคายัคแบบ Sit-inside เป็นคายัครูปแบบดั้งเดิมที่ผู้พายจะต้องสอดตัวเข้าไปในเรือ โดยมีผ้าคลุมปิดเพื่อป้องกันน้ำเข้าเรือ จะมีทั้งแบบเรือที่ใช้ท่องเที่ยวระยะไกล เรือแบบล่อง แก่ง ให้เลือกตามความต้องการในการใช้งาน

2. เรือคายัคแบบ Sit-on-top เป็นคายัครูปแบบใหม่ที่ได้พัฒนาให้พายได้ง่ายและสะดวก มากยิ่งขึ้น ข้อดีคือจะไม่จมน้ำเนื่องจากตัวเรือจะถูกปิดหมด โดยผู้พายจะนั่งอยู่ด้านบนของเรือ ลำเรือจะมีรูระบายน้ำเพื่อให้น้ำที่สาดกระเซ็นเข้ามาสามารถระบายออกไปได้ ใช้พายเล่นท่อง เที่ยวหรือล่องแก่งในระดับเริ่มต้น รูปแบบการใช้งาน

หรือ แบ่งได้เป็น

1. สำหรับการเดินทางท่องเที่ยวระยะใกล้-ไกล (Touring) เหมาะสำหรับใครที่อยากลองเล่น และทำความรู้จักกับเรือคายัคใช้ได้ทั้งแบบ Sit-inside และ Sit-on-top ซึ่งการควบคุมเรือ และวิธีการพายทำได้ง่ายแต่ทั้งนี้ทั้งนั้นผู้พายควร มีการฝึกวิธีการพายเรือคายัคขั้นพื้นฐานมา ก่อน

2. ประเภทการล่องแก่งมักใช้เรือที่มีที่นั่งเดี่ยวที่มีความคล่องตัวสูง โดยเฉพาะแบบ Sit-inside ที่มีน้ำหนักเบา ด้านบนของตัวเรือมีฝาปิด (Skirt) เพื่อกันน้ำเข้าเรือ หรือหากเป็นแก่ง ที่ไม่ยากมากก็อาจใช้เรือแบบ Sit-on-top ที่พายได้สะดวกสบายกว่า สำหรับการพายเรือ ประเภทนี้ผู้เล่นจะต้องผ่านการฝึกฝนทักษะการพายเรือมาเป็นอย่างดี เพราะสามารถเกิดอันตรายได้ทุกเวลา

3. ประเภทเพื่อการพักผ่อนและนันทนาการ ส่วนใหญ่นิยมใช้เรือแบบ Sit-on-top ซึ่งสะดวก สบายเหมาะกับผู้ที่เริ่มต้นพายเรือคายัค การใช้งานในประเภทนี้จะใช้เพื่อการพักผ่อน เช่น พายเรือริมหาดตามชายฝั่ง, ในแม่น้ำ, คลอง, บึงหลังบ้าน ทั้งแบบคนเดียว เป็นคู่ หรือแบบ ครอบครัว ปัจจุบันเราใช้เรือชนิดนี้อยู่ครับมีตั้งแต่แบบ 1 ที่นั่งถึง 3 ที่นั่งพร้อมช่องเก็บสัมภาระมีน้ำหนักเบาสะดวกต่อการใช้งานในทะเล ความปลอดภัย

การเก็บรักษาเรือคายัค FEELFREE